Ε101.14 Δεσμοί Αρχιτεκτονικής και Τόπου

 

Ερευνητική Εργασία: Δεσμοί Αρχιτεκτονικής και Τόπου

Φοιτήτρια: Μαρία Παπαχριστοδούλου

Επιβλέποντες Καθηγητές: Κυριακή Τσουκαλά, Claudio Conenna

Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Αριστότελειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης | Σεπτέμβριος 2014

Αντικείμενο της έρευνας είναι η διερεύνηση του όρου ‘τοπικισμός’ ως αρχιτεκτονική τάση^[1], και αναφέρεται στις σχέσεις που δημιουργούνται ανάμεσα στις νέες επεμβάσεις και στις προϋπάρχουσες τοπικές συνθήκες, φυσικές ή πολιτιστικές.

 

 

Ο τοπικισμός^[2] στην αρχιτεκτονική περιγράφει μια τάση, ένα εννοιολογικό πλαίσιο  αναφοράς με βάση το οποίο διαμορφώνεται το αρχιτεκτονικό έργο. Σύμφωνα με τον Colquhoun^[3] η προσέγγιση του τοπικισμού θέλει την αρχιτεκτονική να βασίζεται σε συγκεκριμένες τοπικές πρακτικές, στις φυσικές συνθήκες και στις τοπικές πολιτιστικές παραδόσεις, αναγνωρίζοντάς τες ως το θεμέλιο για μια αυθεντική αρχιτεκτονική.

Στην παρούσα έρευνα, υποστηρίζεται η άποψη ότι η σύγχρονη αρχιτεκτονική πρακτική για να μπορέσει να σταθεί με κριτική διάθεση απέναντι στις αρνητικές επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης και του διεθνούς εκσυγχρονισμού,  είναι αναγκαία η αποσαφήνιση της έννοιας του τόπου και η ένταξή της στο σχεδιασμό. Ο τοπικισμός με τα σύγχρονα δεδομένα, αποδεσμευμένος από εθνικιστικές καταβολές και μιμητισμούς παρελθοντικών μορφών, θα μπορούσε να αποτελέσει μια βιώσιμη τάση, με ανθρωπιστικές και περιβαλλοντικές προεκτάσεις.

 

_____________________________

[1] Δεν διερευνάται ο τοπικισμός ως η προσαρμογή σε ένα στυλ, αλλά ως τα ¨μαθήματα¨ που παίρνουν οι αρχιτέκτονες από το τοπίο, την τοπογραφία και γενικότερα τα ιδιαίτερα φυσικά και ανθρωπογενή χαρακτηριστικά μιας τοποθεσίας, χωρίς να καταφεύγουν σε συναισθηματικούς αποκλεισμούς του μοντέρνου συντακτικού. Τα ¨μαθήματα¨ δεν επιτρέπουν την κατοίκηση, καθότι δεν παρέχουν δυνατότητες προσανατολισμού και ταύτισης, με αποτέλεσμα την ανθρώπινη αλλοτρίωση. 

Norberg-Schulz, C. (2009). Genius loci. Το πνεύμα του Τόπου. Για μία φαινομενολογία της Αρχιτεκτονικής, Αθήνα: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Ε.Μ.Π. σελ. 195

[2] Η λεξιλογική περιγραφή του όρου τοπικισμός (regionalism), προσδιορίζει: « […] έναν γεωγραφικό όρο για κοινωνικοπολιτικά κινήματα που επιθυμούν να ενθαρρύνουν ή να προστατέψουν μια ιθαγενή κουλτούρα σε ιδιαίτερες περιοχές […]». Στο Fontana Dictionary of Modern Thought, λήμμα Regionalism.

Πάραυτα είναι σημαντική η διευκρίνιση ότι αντικείμενο της έρευνας δεν είναι ο τοπικισμός που σχετίζεται με την χρήση της αυτόχθονης κτιριακής παράδοσης αλλά με την ικανότητα διαμόρφωσης μιας νέας ποιητικής προσαρμογής στην τοπική πραγματικότητα.

[3] Colquhoun, A. (1992). ¨The concept of regionalism¨, σε ελληνική μετάφραση: Alan Colquhoun, ¨Κριτική του τοπικισμού¨ στο Θέματα χώρου + τεχνών αρ. 28, σελ. 96-99.