Φοιτήτρια: Γραφάκου Σωτηρία-Αφροδίτη
Επιβλέπουσα: Τροβά Βάσω
Σχολή: ΤΑΜ, Πανεπιστημίο Θεσσαλίας
Περίληψη:
Η παρούσα ερευνητική εργασία εξετάζει τη σχέση των κοινόχρηστων χώρων, γνωστών ως αλάνες, με το δίπολο δημόσιου-ιδιωτικού στη Νίκαια, μια περιοχή με πλούσια προσφυγική ιστορία και ιδιαίτερη αρχιτεκτονική ταυτότητα. Εστιάζει στον τρόπο που οι κάτοικοι οικειοποιούνται αυτούς τους χώρους μέσα από δραστηριότητες και αντικείμενα, μετατρέποντάς τους σε υβριδικούς χώρους όπου τα όρια μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου θολώνουν. Οι αλάνες, από τον 20ό αιώνα μέχρι σήμερα, εξελίχθηκαν από καθημερινοί χώροι πρακτικών αναγκών σε σημεία κοινωνικής συνύπαρξης και προσωπικής έκφρασης.
Το πρώτο μέρος εστιάζει στη βιβλιογραφική επισκόπηση , παρουσιάζοντας το ιστορικό πλαίσιο της Νίκαιας, από τη δημιουργία της ως προσφυγικού συνοικισμού μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή έως την ένταξή της στον αστικό ιστό της Αθήνας, καταγράφοντας τις πολεοδομικές παρεμβάσεις και τις κοινωνικές διεργασίες που επηρέασαν τη διαμόρφωση των κοινόχρηστων χώρων. Η έρευνα πεδίου, που αποτέλεσε το επόμενο στάδιο της μελέτης, βασίστηκε σε συγκεκριμένες μεθοδολογικές προσεγγίσεις για την καταγραφή της ανθρώπινης δραστηριότητας στις αλάνες, με κύριο άξονά της το οπτικό πεδίο (isovist) του Benedikt, και την επιτόπια παρατήρηση σε επιλεγμένες αλάνες, για την καταγραφή ανθρώπινων δραστηριοτήτων και αντικειμένων. Οι πρακτικές αυτές ανέδειξαν τη συμβολή της φυσικής διαμόρφωσης και της τοποθέτησης αντικειμένων στη μεταμόρφωση των αλανών σε χώρους ενδιάμεσης συνθήκης. Το τρίτο μέρος εξετάζει τις αλάνες ως πεδία κοινωνικής δράσης και νοηματοδότησης, όπου οι καθημερινές δραστηριότητες και τα αντικείμενα λειτουργούν ως μέσα οριοθέτησης και εξατομίκευσης. Οι κάτοικοι, μέσα από συλλογικές πρακτικές και αντικείμενα, διαπραγματεύονται τα όρια μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού, δημιουργώντας χώρους που ενισχύουν τη ρευστότητα και την κοινωνική συνοχή.
Συμπερασματικά, οι αλάνες της Νίκαιας αναδεικνύονται ως ζωντανοί χώροι αλληλεπίδρασης, συνδυάζοντας την οικειότητα του ιδιωτικού με τη συλλογικότητα του δημοσίου. Αυτοί οι χώροι, με τη ρευστότητα και τη μεταβατικότητά τους, υπογραμμίζουν τη σημασία της καθημερινότητας στη διαμόρφωση του αστικού ιστού και της κοινωνικής συνοχής, ενώ παραμένουν κρίσιμα πεδία χωρικής και κοινωνικής αλληλεπίδρασης.
Λέξεις Κλειδιά: δημόσιο-ιδιωτικό, κοινός χώρος, όρια, εξατομίκευση, μεταβατικότητα
Tittle: Daily Practices: a study of three courtyards in Nikaia
Student: Grafakou Sotiria-Afroditi
Supervisor: Trova Vaso
Faculty: University of Thessaly
Abstract:
This research paper examines the relationship between public spaces, known as courtyards, and the public-private dichotomy in Nikaia, an area with a rich refugee history and a particular architectural identity. It focuses on how residents appropriate these spaces through activities and objects, turning them into hybrid spaces where the boundaries between private and public become blurred. From the 20th century to the present day, courtyards have evolved from everyday spaces of practical needs to places of social coexistence and personal expression.
The first part focuses on the bibliographical overview, presenting the historical context of Nikaia, from its creation as a refugee settlement after the Asia Minor Catastrophe to its integration into the urban fabric of Athens, recording the urban planning interventions and social processes that influenced the configuration of public spaces. The fieldwork, which was the next stage of the study, was based on specific methodological approaches to record human activity in the courtyards, with Benedikt’s isovist approach as its main focus, and on field observation in selected courtyards to record human activities and objects. These practices highlighted the contribution of physical configuration and object placement to the transformation of the courtyards in intermediate condition spaces. The third part examines the courtyards as fields of social action and signification, where everyday activities and objects function as means of demarcation and individuation. Through collective practices and objects, residents negotiate the boundaries between public and private, creating spaces that enhance fluidity and social cohesion. In conclusion, the courtyards of Nikaia emerge as living spaces of interaction, combining the intimacy of the private with the collectivity of the public. These spaces, with their fluidity and transitivity, underline the importance of everyday life in shaping the urban fabric and social cohesion, while remaining crucial fields of spatial and social interaction.
Key Words: public-private, common space, thresholds, personalization, transitivity
