Ερευνητική εργασία: Γαβαλοχώρι
Χανίων, Ζητήματα προστασίας ενός παραδοσιακού συνόλου
Φοιτήτριες: Αγαπίου Ανδρούλλα, Μάνδη
Σοφία-Ραφαηλία
Επιβλέπων καθηγητής: Κλήμης Ασλανίδης
Σχολή: Πολυτεχνείο Κρήτης, 2020
Η ερευνητική εργασία με τίτλο «Γαβαλοχώρι Χανίων, Ζητήματα προστασίας ενός
παραδοσιακού συνόλου» πραγματεύεται την αμφίδρομη σχέση ενός ζωντανού,
εξελισσόμενου οικισμού, ο οποίος συνίσταται από ένα αξιόλογο ιστορικό σύνολο,
με το σύγχρονο κοινωνικό-οικονομικό γίγνεσθαι. Πιο συγκεκριμένα, αντικείμενό
της αποτελούν τα παραδοσιακά και νεότερα κτίσματα του οικισμού καθώς και η
υφιστάμενη κατάσταση του. Αρχικά γίνεται παρουσίαση του χαρακτήρα του οικισμού
και μια σύντομη ιστορική αναδρομή της περιοχής του Αποκόρωνα. Στη συνέχεια,
γίνεται η παρουσίαση της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του μέσα από σχέδια,
φωτογραφίες και αναλύσεις. Ακολουθεί μια αναδρομή στο νομοθετικά πλαίσιο
προστασίας του Γαβαλοχωρίου και παρουσιάζεται η υφιστάμενη κατάσταση του μέσα
από χάρτες και φωτογραφικό υλικό. Τέλος, παρουσιάζονται τα ευρήματα μιας μικρής
έρευνας σχετικά με το πόσο αλλοιωμένη θεωρούν την εικόνα του χωριού τόσο οι
κάτοικοί του όσο και οι τουρίστες.
Οι χάρτες που παρήχθησαν με βάση τη νέα έρευνα δίνουν πληροφορίες
σχετικά με τη χρονολόγηση των κτιρίων του χωριού. Γίνεται φανερό πως ο αριθμός
των κτιρίων της νεότερης περιόδου, δηλαδή μετά το 1980, έτος κατά το οποίο ξεκίνησε
η προστασία του οικισμού, είναι ήδη σχεδόν ο μισός των παραδοσιακών. Ως προς τη
σημερινή χρήση, φαίνεται πως το ένα τρίτο των κτιρίων είναι μόνιμες κατοικίες,
ενώ το ένα τέταρτο θερινές κατοικίες και πως 61 κτίρια διαθέτουν κολυμβητικές
δεξαμενές. Επίσης, στους χάρτες αξιολογείται η κατάσταση διατήρησης, με τα
περισσότερα κτίσματα να βρίσκονται σε καλή έως μέτρια κατάσταση, καθώς και ο
βαθμός αλλοίωσης της παραδοσιακής μορφής των παλαιών κτισμάτων, με τα μισά μόνο
κτίρια να παρουσιάζουν αμελητέα ή μικρή αλλοίωση. Τέλος, γίνεται αποτίμηση του
βαθμού εναρμόνισης των νέων κατασκευών στο παραδοσιακό πλαίσιο. Διαπιστώνεται
ότι ενώ
υπάρχουν οι περιορισμοί στους όρους δόμησης, αυτοί δεν έχουν εφαρμοστεί στο
σύνολό τους ή, αν έχουν εφαρμοστεί, το αποτέλεσμα δεν είναι το επιθυμητό, με συνέπεια
τα δύο τρίτα των νεότερων κατασκευών να μην εναρμονίζονται καθόλου με τον
οικισμό. Η σύγκριση της εικόνας του Γαβαλοχωρίου, όπως αποτυπώνεται στις
φωτογραφίες της δεκαετίας του 1970, σε αντιδιαστολή με την σημερινή κατάστασή του
εικονογραφεί το πρόβλημα. Η καταγραφή της σημερινής κατάστασης στοχεύει στο να
αποτιμήσει την αποτελεσματικότητα της προστασίας του οικισμού και να
ευαισθητοποιήσει το ευρύ κοινό σχετικά με ζητήματα της διαφύλαξης της
αυθεντικότητας της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς.
