Ερευνητική εργασία: Συναρμογές
ανάμεσα στον χώρο και τη νέα υλικότητα
Φοιτήτριες: Κωνσταντίνα Παγκάλου,
Θίσβη Πρωίμου
Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Δήμητρα
Χατζησάββα
Σχολή: Πολυτεχνείο Κρήτης, 2020
Περίληψη
Η σημασία της ύλης έχει παραμείνει
κεντρική διαχρονικά, τόσο στη θεωρία, όσο και στην πρακτική της αρχιτεκτονικής.
Οι εκάστοτε προσεγγίσεις- στην προσπάθεια να την κατανοήσουν- την τοποθέτησαν
μέσα σε μία διαλεκτική ένταση μεταξύ της μορφής και της ύλης, μεταξύ του υλικού
και του άυλου, μεταξύ της υλικής συνοχής και των άυλων τρόπων αντίληψης. Αυτά
τα δίπολα έρχονται σε επαναδιαπραγμάτευση στην σύγχρονη συνθήκη, στρέφοντας την
σκέψη προς μια βαθύτερη κατανόηση της πολυπλοκότητας του υλικού κόσμου και των
πολύπλοκων και ετερογενών συστατικών του.
Η ερευνητική επιχειρεί να ακολουθήσει
τον επαναπροσδιορισμό της ύλης και των διαδικασιών υλοποίησης μέσα από τις
σύγχρονες θεωρήσεις και τις χωρικές διερευνήσεις. Η ύλη, ιδωμένη ως μια ενεργή
δυνατότητα και όχι ως μια αδρανή και
τετελεσμένη ιδιότητα των πραγμάτων, ερευνώμενη διεπιστημονικά- μέσα από
οικολογικές, πολιτικό-οικονομικές και κοινωνικό-πολιτισμικές διαδικασίες- δύναται πλέον να προσφέρει μία νέα κατανόηση
του χώρου ως ένα ανοιχτό πεδίο δυναμικών σχέσεων.
Σκοπός της έρευνας είναι να
εκμαιεύσει μεθοδολογίες σχεδιασμού που να συνομιλούν με την υλική εκφραστικότητα
και να εντοπίσει αισθητηριακές αντιλήψεις και εμπειρίες του χώρου που να
αμφισβητούν τις καθιερωμένες σχέσεις υποκειμένου- σώματος- περιβάλλοντος.
Σε αυτό το πλαίσιο, η εργασία θα
δομηθεί σε δύο μέρη, με δύο ενότητες στο κάθε ένα:
Το πρώτο μέρος επιχειρεί να εισάγει
στην έννοια της ύλης. Αρχικά, εξετάζονται πρόσφατες «κομβικές» αφηγήσεις της
ύλης στο πεδίο της φιλοσοφίας και της αρχιτεκτονικής, ώστε να επισημανθεί ο
κεντρικός της ρόλος. Περιγράφεται η ύλη σε φθίνουσα σημασία μέσα από τις
ιδεαλιστικές καταβολές της αρχιτεκτονικής του μοντερνισμού. Έπειτα, αναλύεται η στροφή προς την ύλη- τα πράγματα
και τον εμπειρισμό- μέσα από την θεωρία της φαινομενολογίας.
Στην συνέχεια, εισάγονται οι
σύγχρονες προσεγγίσεις περί ύλης και συγκεκριμένα αυτή του Νέου Υλισμού.
Αναλύονται τα κύρια σημεία της υλιστικής οντολογίας και οι διαφορετικές
εκφράσεις τους μέσα από την σκέψη σημαντικών νεοϋλιστών στοχαστών. Παράλληλα,
ανιχνεύονται βασικές συνάφειες και παρεκκλίσεις με την φαινομενολογική σκέψη
στην θεώρηση της ύλης.
Στο δεύτερο μέρος, η έρευνα στρέφεται
στα πορώδη όρια υλικότητας, χώρου και σωματικότητας ώστε να διερευνήσει τρόπους
που αυτές ανασυνθέτουν την βιωμένη εμπειρία.
Πρώτα, ανιχνεύεται ο υλικός χαρακτήρας της ατμόσφαιρας ως ένα γόνιμο
πεδίο για να διερευνηθούν οι δυνατότητες που δίνουν οι νέες προσεγγίσεις για το
σώμα και το πάθημα (affect).
Ακολούθως, ερευνάται η νεοϋλιστική
υποκειμενικότητα η οποία συνομιλεί με την μετα-ουμανιστική συνθήκη, κοινωνικά
και εννοιολογικά, μέσα από την θεωρία του νομαδισμού και την χαρτογραφική
κατανόηση των σχέσεων ύλης και σημασίας αντίστοιχα.
Επιχειρούνται, παράλληλα, ταυτόχρονες
εγκάρσιες συνδέσεις των παραπάνω θεωρητικών προβληματικών με χαρακτηριστικά
παραδείγματα από τον αρχιτεκτονικό και τον καλλιτεχνικό χώρο που αναδεικνύουν
την προβληματική της έρευνας.
Λέξεις
κλειδιά: ύλη, υλικότητα,
Νέος Υλισμός, σωματικότητα, ατμόσφαιρα
_________________________________________________________________________________________
Diploma thesis: Space assemblages and new materiality
Students: Konstantina Pagkalou, Thisvi Proimou
Supervisor: Dimitra Chatzisavvas
University: Technical University of Crete, Chania, Greece, 2020
Abstract
The role of matter has remained central to the making and
the thinking of architecture. Although many approaches have been made , in
their attempt to capture its essence, they
have been trapped into a dialectic tension between form and materiality,
between material consistency and immaterial modes of perception. Such
bipolarities are reconsidered in contemporary studies, leading to an increasing
awareness of the complexity of the material world and its heterogeneous
components.
The project tries to follow the reconceptualization of
matter, and consequently the processes of materialisation, through contemporary
philosophy and architectural theory. Matter approached as an active ability,
rather than an inert- predetermined property of things, is researched by an
interdisciplinary field of studies, -ecology,
politico- economic and socio- cultural studies- and can offer a new
understanding of space, as an open field of dynamic relationships.
Τhis project intends to elicit design methodologies,
related to material expressivity, and to detect at the same time sensational
perceptions and experiences that question the established relationships between
subject, body and environment.
In this context, the project is developed in two parts with
two chapters each:
In the first part, we are introduced to the concept of
matter. We examine narrations about matter in philosophy and architecture, in
order to highlight its importance. Starting from matter in relegation through
the idealistic origins of modernism, we proceed to the material turn in
phenomenology, the significance of ordinary things and empiricism.
Lastly, we introduce a contemporary theory about matter,
the New Materialism. Some key points of the new-materialistic ontology, as well
as interpretations of thinkers from different scientific fields are analysed.
The chapter ends with a comparison between new materialism and phenomenology,
with regard to their approach of matter.
In the second part, we examine relations between
materiality, corporeality and space, in order to understand how these concepts
can offer a new understanding of lived experience. The first chapter
investigates the material aspect of atmosphere, seeking new interpretations in
the concepts of body and affect.
The last chapter attempts to explore the new-materialistic
subjectivity, which stays in an open dialogue with posthumanism. It is analysed
from both a sociological and a conceptual point of view, through the nomadic
theory and the cartographic understanding of matter and meaning.
Connections between philosophical theory, art and
architecture are attempted throughout all the chapters in order to put emphasis
on the main problematic.
