Ερευνητική: Ατμόσφαιρα | Χώρος. Μια διαλεκτική της σχέσης. Η περίπτωση του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης
Φοιτητής: Κωτάκης Στυλιανός
Επιβλέπων: Κονταξάκης Δημήτρης
Σχολή: ΑΠΘ, 2022
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η
παρούσα ερευνητική εργασία επιχειρεί να προσεγγίσει τον τρόπο με τον οποίο δημιουργείται
η αρχιτεκτονική ατμόσφαιρα στον δομημένο χώρο και πως ενυπάρχει και
αναγνωρίζεται σε αυτόν. Η ατμόσφαιρα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα θέματα
συζήτησης, όχι μόνο στην αρχιτεκτονική, αλλά και στην φιλοσοφία. Η σχέση
αρχιτεκτονικής και ατμόσφαιρας έχει αναλυθεί πολλάκις στο πέρασμα των χρόνων,
με πολλούς τρόπους και διαφορετικές οπτικές σκοπιές, με σκοπό την ανάδειξη των
αποτελεσμάτων της συνύπαρξης και αλληλεπίδρασης τους. Υπάρχει μια ιδιαίτερη
σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και τον χώρο, είναι μια σχέση αμφίδρομη.
Με
βάση τις φαινομενολογικές θεωρήσεις του Martin Heidegger η αντίληψη του χώρου αποτελεί μια υποκειμενική
διαδικασία, καθώς ο κάθε άνθρωπος την αντιλαμβάνεται αναλόγως τα βιώματα και
τις προσλαμβάνουσες που έχει. Ο κάθε τόπος έχει τον δικό του μοναδικό
χαρακτήρα, που τον ορίζει και τον κάνει συγκεκριμένο, ο οποίος αποτελεί την
πηγή των βιωμάτων και των συναισθημάτων του ανθρώπου. Θα μπορούσε να ειπωθεί
πως η ατμόσφαιρα του κάθε χώρου αποτελεί μια μικρογραφία του χαρακτήρα του
τόπου.
Η
αρχιτεκτονική είναι απτή και κρίνεται μέσα από την εμπειρία των χρηστών της,
από την διαδικασία δηλαδή που το βίωμα δημιουργεί εμπειρία στον χρήστη. Η
ατμόσφαιρα μπορεί να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε μια αρχιτεκτονική που σκοπό
έχει να αφυπνίσει όλες τις αισθήσεις. Αυτός ο στόχος κατά την συνθετική
διαδικασία μπορεί να εκτιμηθεί από τον χρήστη και να τον συγκινήσει, καθώς ο
άνθρωπος είναι ένα πολυαισθητηριακό ον. Η συναισθηματική διάσταση του χώρου
αποτελεί μια έννοια υποκειμενική, άυλη και μη μετρήσιμη.
Μέσα
από αυτή την θεώρηση τίθενται μια σειρά από ερευνητικά ερωτήματα που
επιχειρούνται να απαντηθούν, ορίζοντας και το θεωρητικό πλαίσιο της εργασίας.
Πως ένας αρχιτέκτονας μπορεί να σχεδιάσει ατμόσφαιρα; -μια έννοια τόσο ευρεία
και υποκειμενική; Πώς το πνεύμα του τόπου καθορίζει την ατμόσφαιρα σε έναν
δομημένο χώρο; -η σχέση του κτιρίου με τον τόπο είναι καθοριστική; Πως
συμβάλλουν τα υλικά στην δημιουργία ατμόσφαιρας; -και κατά πόσο η μεταξύ τους
σχέση είναι καθοριστική. H σχέση του κτιρίου με το φυσικό φως καθορίζει την
ατμόσφαιρα του; -και αν ναι πως επιτυγχάνεται; Μπορεί ο αρχιτέκτονας να
επηρεάσει συναισθηματικά τον χρήστη, μέσω της αρχιτεκτονικής σύνθεσης; - και αν
ναι, με ποιο τρόπο ένα κτίριο μπορεί να συμβάλλει σε αυτό;
Προκειμένου
να απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα, θα γίνει μια προσπάθεια να οριστούν τα
στοιχεία αυτά που αποτελούν την ατμόσφαιρα και να μελετηθούν μέσα από το
παράδειγμα, του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού στην Θεσσαλονίκη, του
αρχιτέκτονα Κυριάκου Κρόκου. Στο πλαίσιο της μελέτης αυτού του παραδείγματος,
θα γίνει μια προσπάθεια αποσύνθεσης και ανάλυσης των στοιχείων αυτών τα οποία
αποτελούν εργαλεία της συνθετικής διαδικασίας της ατμόσφαιρας. Εργαλεία όπως η
σύνδεση με τον τόπο, η σχέση του εσωτερικού χώρου με τον εξωτερικό, η κλίμακα,
οι αναλογίες, τα υλικά και οι υφές είναι αυτά που συνθέτουν κάθε φορά την
ατμόσφαιρα. Η διάκριση αυτών των εργαλείων και η αναλογική σχέση αυτών αποτελεί
μια παραδοχή, πως η δημιουργία της ατμόσφαιρας δεν αποτελεί κάποιου είδους
εξίσωση και σε κάθε περίπτωση λειτουργούν μεμονωμένα, αλλά και ταυτόχρονα σαν
ένα αδιαίρετο σύνολο.
Λέξεις κλειδιά: ατμόσφαιρα, χώρος, βίωμα, τόπος, φαινομενολογία, εμπειρία
Student: Kotakis Stylianos
Prof.: Kontaxakis Dimitris
ABSTRACT
This
research project attempts to approach the way in which the architectural
atmosphere is created in the built space and how it is inherent and recognized
in it. Atmosphere is one of the most important topics of discussion, not only
in architecture, but also in philosophy. The relationship between architecture
and atmosphere has been analyzed many times over the years, in many ways and
different perspectives, in order to highlight the results of their coexistence
and interaction. There is a special relationship between man and space, it is a
two-way relationship.
Based
on the phenomenological views of Martin Heidegger the perception of space is a
subjective process, since each person perceives it according to the experiences
and the recruits they have. Each place has its own unique character, which
defines it and makes it specific, which is the source of human experiences and
emotions. It could be said that the atmosphere of each space is a miniature of
the character of the place.
The
Architecture is tangible and is judged through the experience of its users;
namely, the process where the the life creates an experience for the user. The
experience can play a leading role in an Architecture that aims to awaken all
the senses. This target in the synthetic process can be appreciated by the user
and move him, as man is a multi-sensory being. The emotional dimension of space
is a subjective, intangible and immeasurable concept.
Through
this view, a series of research questions are posed that seek for answers,
defining the theoretical framework of the work. How can an architect design an
atmosphere? -a concept so broad and subjective. How does the spirit of the
place define the atmosphere in a structured space? -is the relationship of the
building with the place decisive? How do materials contribute to the creation
an atmosphere? -and whether the relationship between them is decisive. Does the
building's relationship with natural light determine its atmosphere? -and if
so, how is it achieved? Can the architect affect the user emotionally, through the
architectural composition? - and if so, how can a building contribute to it?
In
order to answer these questions, an attempt will be made to define these
elements that constitute the atmosphere and analyze them through the example of
the Museum of Byzantine Culture in Thessaloniki, by the architect Kyriakos
Krokos. In the context of this example’s study, an attempt will be made to
decompose and analyze these elements which are tools of the atmosphere’s synthetic
process. Tools such as the connection with the place, the relationship of the
interior space with the exterior, the scale, the proportions, the materials and
the textures, all these compose the atmosphere every time. The distinction of
these tools and their analogical relationship is an assumption that the
creation of the atmosphere is not a kind of equation and in each case they
function individually, but also at the same time as an indivisible whole.
Keywords: atmosphere, space, life, place, phenomenology,
experience
