Ερευνητική εργασία: Αυθαίρετοι οικισμοί και φυσικές καταστροφές | Illegal settlements and natural disasters
Φοιτήτρια:
Ευαγγελία Παπαδοπούλου
Επιβλέπων:
Ανδρέας Νικολοβγένης
Σχολή: Πανεπιστήμιο
Ιωαννίνων, 2022
Αρχικά, τι ορίζεται ως
αυθαίρετο; Στην Ελλάδα ποια είναι τα αυθαίρετα; Οι πολυκατοικίες της
αντιπαροχής; Οι φτωχογειτονιές των αστικών κέντρων; Οι παραθαλάσσιες
περιφραγμένες βίλες πάνω στο κύμα; Τα λυόμενα εντός του αιγιαλού; Ποια η
νομοθετική διάταξη στην οποία υπάγεται ένα αυθαίρετο, και ποιες οι κατηγορίες
στις οποίες διακρίνονται; Πότε ξεκίνησε το φαινόμενο; Σε τι διαφέρουν τα
αυθαίρετα του τότε από τα αυθαίρετα του σήμερα; Πως συμβάλουν στην διαμόρφωση
της πόλης; Και αν συμβάλουν οι επιπτώσεις τους πόσο δυσμενείς είναι;
Η έννοια της αυθαίρετης
δόμησης έχει συνυφανθεί με την τις έννοιες του παράνομου, του οικονομικά
δυσμενούς, και κοινωνικά υποδεέστερου. Το φαινόμενο όμως δεν είναι ούτε
πρόσφατο ούτε αποκλειστικά ελληνικό. Η αυθαίρετη δόμηση είναι μια παγκόσμια
κατάσταση, που στις αναπτυσσόμενες χώρες συναντάται είτε με την μορφή της
«φτωχογειτονιάς» (slum) είτε πρόκειται για καταπατήσεις εξαιτίας μαζικών μετακινήσεων προς τα
αστικά κέντρα ή επιθυμίας για εξοχική παραθεριστική κατοικία.
Η πορεία των αυθαιρέτων
στην Ελλάδα καθιστά σαφές πως η άτυπη πολεοδομική επέκταση είναι κομμάτι της
εξέλιξης της συνείδησης και της νοοτροπίας. Είτε αφορά την υλοποίηση της
φυσικής ανάγκης για εξασφάλιση καταφυγίου, είτε την απροκάλυπτη κατάχρηση του
χώρου προς προσωπική τέρψη και κάλυψη ιδιωτικών απαιτήσεων, η αυθαιρεσία ως γεγονός
παραμένει η ίδια. Τα αυθαίρετα δεν υπάγονται σε μια μόνο κατηγορία. Πρόκειται
για κτίρια κάθε μεγέθους, είδους και χρήσης που ανήκουν σε άτομα από κάθε
κοινωνικό στρώμα, και σε κάθε περιοχή της χώρας.`
Κανείς δεν επιθυμεί να
είναι παράνομος και ας παρανομεί. Η επιθυμία για νομιμοποίηση των ιδιοκτητών,
μέσα από την καταβολή ενός χρηματικού ποσού για την "τακτοποίηση του
ακινήτου", δεν αναιρεί την άστοχη πολεοδομική επέκταση που πολλές φορές
μπορεί να αποβεί μοιραία απέναντι σε καταστάσεις κινδύνου.
Η παρούσα εργασία
επιχειρεί να εξετάσει συνολικά το φαινόμενο της αυθαιρεσίας στην Ελλάδα.
Επικεντρώνεται στην αποσαφήνιση του όρου της αυθαίρετης δόμησης και στην
ιστορική πορεία του φαινομένου, προκειμένου να γίνει αντιληπτό το περίπλοκο και
μακροχρόνιο πλαίσιο της οικιστικής αυθαιρεσίας και εξετάζει τα χαρακτηριστικά
τριών διαφορετικών οικισμών, με κοινό σημείο την παρεμπόδιση που δημιούργησαν
οι άτυπες πολεοδομικές παρεμβάσεις στην αντιμετώπιση δυσμενών καταστάσεων.
__________________________________________________________________________
First, what is defined as arbitrary? In
Greece, what are arbitrary buildings? The apartment buildings of renting? The
slums of urban centres? The seaside gated villas on the sea? The holiday homes
within the seashore? What is the legal provision under which an arbitrary
building falls, and what are the categories into which it is divided? When did
the phenomenon begin? How do the arbitrary buildings of the past differ from
the arbitrary buildings of today? How do they contribute to the city's
development? And if they do contribute, how adverse are their effects?
The concept of arbitrary building has become
intertwined with the concepts of the illegal, the economically unfavourable,
and the socially inferior. But the phenomenon is neither recent nor exclusively
Greek. Arbitrary building is a global situation, which in developing countries
is found either in the form of the 'slum' or in the form of encroachments due
to mass migration to urban centres or the desire for holiday homes.
The course of arbitrary building in Greece
makes it clear that informal urban expansion is part of the evolution of
consciousness and mentality. Whether it concerns the realisation of the natural
need to provide shelter or the blatant abuse of space for personal pleasure and
to meet private demands, arbitrariness as a fact remains the same. Arbitrary
acts do not fall into a single category. They are buildings of all sizes, types
and uses, belonging to people from all social strata, and in every region of
the country.
No one wishes to be illicit even if they break
the law. The desire to legalize, through the payment of a sum of money to
"regularize the property", does not negate the misguided urban
expansion that can often be fatal in the face of situations of danger.
This paper attempts to examine the phenomenon
of arbitrariness in Greece as a whole. It focuses on the clarification of the
term arbitrary building and the historical course of the phenomenon, in order
to understand the complex and long-lasting context of residential arbitrariness
and examines the characteristics of three different settlements, with the
common factor of the obstruction created by informal urban planning
interventions in dealing with adverse situations.
