Ερευνητική εργασία: ΦΡΑΝΖ
ΚΑΦΚΑ – ΤΟ ΚΤΙΣΜΑ. Μια φαινομενολογική και μεταδομιστική προσέγγιση
Φοιτήτρια: Φωτεινή-Άννα
Φιαμπόλη
Επιβλέπουσα:
Κυριακή Τσουκαλά
Σχολή: ΑΠΘ,
2021
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Αφορμή και αφετηρία της
παρούσας εργασίας αποτελεί το διήγημα του Franz Kafka με τίτλο «Το Κτίσμα», στο οποίο ένα
ζώο-πρωταγωνιστής μας περιγράφει το πως έκτισε και ζει στο κτίσμα του. Η ζωή
στο κτίσμα διαταράσσεται όταν εμφανίζεται ένας ήχος άγνωστης πηγής. Μέσω της
λαβυρινθώδους αφήγησης, των ατελείωτων συλλογιστικών μπρος-πίσω και την τελική
λύτρωση που δεν έρχεται ποτέ, ο Κάφκα αποσταθεροποιεί και αποδομεί την έννοια
του σπιτιού. Το σπίτι μπορεί ορισμένες φορές να ταυτίζεται με το καταφύγιο,
αλλά δεν αποτελεί πάντα το απόλυτο καταφύγιο.
Σκοπός της έρευνας
είναι η κατανόηση, η ερμηνεία και η προσέγγιση του «Κτίσματος» του Kafka με αρχιτεκτονικούς όρους. Δηλαδή, σε
πρώτο επίπεδο, η αντικειμενική απόδοση των χώρων, αλλά και σε βαθύτερο επίπεδο,
η σημασία τους, το νόημα τους και το πως αυτό διαφαίνεται μέσω του κειμένου.
Απώτερος σκοπός είναι μέσω αυτής της αρχιτεκτονικής προσέγγισης να κατανοήσουμε
καλύτερα το έργο στο σύνολό του.
Η εργασία αναπτύσσεται
σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος , ύστερα από μια εισαγωγή αναφορικά με τη σχέση
αρχιτεκτονικής και λογοτεχνίας αλλά και τη βιογραφία και τα χαρακτηριστικά
γνωρίσματα του έργου του Κάφκα, αναλύονται τα λογοτεχνικά στοιχεία του υπό
εξέταση έργου και γίνεται μια πρώτη, αντικειμενική απόδοση των χώρων που
περιγράφονται σε αυτό.
Στο δεύτερο μέρος,
αναλύονται έννοιες και θέματα όπως το σπίτι και η σχέση του υποκειμένου με
αυτό, η φωλιά, το καταφύγιο, η σημασία του κτίζειν στην κατοίκηση, το δέσιμο με
έναν τόπο, ο προσανατολισμός, το μέσα και το έξω, η βιωματική εμπειρία του
χώρου και ο ρόλος του ήχου σε αυτήν κ.ά. Αυτές οι έννοιες μελετώνται υπό το
πρίσμα της φαινομενολογικής σκέψης των Bachelard, Heidegger, Merleau-Ponty, Norberg-Schulz κ.ά.
Στο τρίτο μέρος, με
εργαλείο την σκέψη της αποδόμησης των Derrida, Tschumi, Eisenman, Deleuze, Guattari κ.ά., αναλύονται και ερμηνεύονται οι
επιπτώσεις που επιφέρει ο άγνωστος ήχος στις σχέσεις του ζώου με τους χώρους
του κτίσματος, καθώς και το πως εν τέλει επέρχεται η πλήρης αντιστροφή τους.
Και τα τρία στάδια συνοδεύονται από εικονογράφηση, από
μια σειρά χαρακτικών έργων, τα οποία έχουν ως σκοπό να συμπληρώσουν την ανάλυση
και να αποδώσουν τους υπό εξέταση χώρους άλλοτε κυριολεκτικά, ως κατόψεις και
άλλοτε μεταφορικά ως αφηρημένα διαγράμματα. Η επιλογή της χαρακτικής ως μέσου
αναπαράστασης γίνεται προκειμένου να μπορέσουν οι εικονογραφήσεις αυτές να
αποδώσουν όσο το δυνατόν καλύτερα την ατμόσφαιρα του «σκαψίματος» και του
«λαγουμιού» που χαρακτηρίζουν το «Κτίσμα».
