Ερευνητική εργασία: Ημιτελείς ή
εγκαταλελειμμένοι χώροι ως χώροι σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας
Φοιτήτρια: Ίρις
Μπακογιάννη
Επιβλέπουσα: Στυλιανή Λεφάκη
Σχολή: ΑΠΘ,
2021
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Από την
αρχαιότητα έως και την σύγχρονη εποχή η τέχνη και η αρχιτεκτονική αποτελούσαν
κατεξοχήν δύο πεδία αλληλένδετα. Οι καλλιτέχνες συνομιλούν με τους χώρους στους
οποίους δραστηριοποιούνται και εμπνέονται από αυτούς, και αντίστοιχα οι
αρχιτέκτονες επηρεάζονται από τις διάφορες χωρικές εκφάνσεις της τέχνης. Παρόλα
αυτά, έχει παρατηρηθεί πως οι καλλιτεχνικές και δημιουργικές δραστηριότητες δεν
απαιτούν πάντα έναν συμβατικό χώρο και μπορούν να βρουν καταφύγιο σε
οποιοδήποτε χωρικό πλαίσιο με πολύπλευρες ιδιότητες και χαρακτηριστικά. Το ότι
ένας χώρος μπορεί να παρουσιάζεται ως φαινομενικά ασύμβατος για την φιλοξενία
κάποιας μορφής τέχνης αποτελεί συχνά πλεονέκτημα, καθώς ενισχύει το βίωμα και
δημιουργεί μια ένταση και ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον όσον αφορά τον τρόπο με τον
οποίο εξελίσσεται ένα καλλιτεχνικό συμβάν.
Πολλές
φορές η σύγχρονη αρχιτεκτονική αποτυγχάνει στην δημιουργία χώρων με έναν
ιδιαίτερο χαρακτήρα ικανό να αναζωπυρώσει την καλλιτεχνική έκφραση και έτσι
παρατηρείται μια τάση αναβίωσης καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων σε προϋπάρχοντα
κελύφη. Χώροι που μπορεί να είναι ημιτελείς ή εγκαταλελειμμένοι λειτουργούν ως
ιδανικά υπόβαθρα για την έκφανση των διαφόρων μορφών τέχνης. Αναπτύσσεται έτσι
μια διαλεκτική σχέση μεταξύ αυτών των χώρων και της τέχνης: οι ποιότητες και οι
μνήμες με τις οποίες είναι φορτισμένοι δρουν σαν κινητήριες δυνάμεις για την
γέννηση δημιουργικών δραστηριοτήτων, ενώ ταυτόχρονα η τέχνη με την σειρά της
έρχεται να συμπληρώσει τα «κενά» και τα ημιτελή στοιχεία των χώρων αυτών.
Ερείπια, εγκαταλελειμμένα κτίσματα, βιομηχανικά κατάλοιπα και αρχιτεκτονήματα
που δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ εμπεριέχουν μια δημιουργική ενέργεια που πυροδοτεί
την ανάγκη στους καλλιτέχνες να «κατοικήσουν» τέτοιους χώρους και να τους
δώσουν μια νέα χρήση και μια νέα ζωή.
Αναλυτικότερα,
η παρούσα ερευνητική εργασία πραγματεύεται τη μελέτη της αναβίωσης ημιτελών και
εγκαταλελειμμένων κελυφών με την παρουσία και την δράση της τέχνης. Σε πρώτο
στάδιο, μελετώνται θεωρητικές προσεγγίσεις σχετικά με τις έννοιες του
εγκαταλελειμμένου και του ημιτελούς στην αρχιτεκτονική και αναλύονται οι αξίες
και οι ποιότητες που διακρίνουν τέτοιου είδους χώρους και τα χαρακτηριστικά που
προτρέπουν την επανάχρηση τους σε ένα πλαίσιο που σχετίζεται με κάποια μορφή
τέχνης. Σε δεύτερο στάδιο, διερευνώνται ορισμένα παραδείγματα. Πιο
συγκεκριμένα, παρατίθενται παραδείγματα ημιτελών χώρων τέχνης και πολιτισμού
που δεν ολοκληρώθηκαν υπό ορισμένες συνθήκες, εγκαταλελειμμένων κελυφών που
έχουν αναζωογονηθεί μέσω καλλιτεχνικών χρήσεων, καθώς και παραδείγματα που
εστιάζουν στη σχέση της τέχνης του θεάτρου με τους ημιτελείς και τους
εγκαταλελειμμένους χώρους.
Σκοπός
της συγκεκριμένης εργασίας είναι να διερευνήσει τους λόγους για τους οποίους
ημιτελείς και εγκαταλελειμμένοι χώροι αναδεικνύονται ως ελκυστικά περιβάλλοντα
προς επανάχρηση και αναζωογόνηση μέσω καλλιτεχνικών και δημιουργικών
δραστηριοτήτων. Επιπλέον, εξετάζει τα χαρακτηριστικά που έχουν τέτοιου είδους
παρεμβάσεις, αναλύοντας υλοποιημένα παραδείγματα και παραθέτοντας τα κοινά τους
στοιχεία. Τέλος, θέτει προβληματισμούς σχετικά με την κατεύθυνση της σύγχρονης
αρχιτεκτονικής ως προς την απομάκρυνσή της από τις ανάγκες και τις ελευθερίες
που διακατέχουν την τέχνη και την δημιουργία σε γενικότερο πλαίσιο.
________________________________________________________________________________________________________________
Student: Iris Bakogianni
Supervisor: Styliani Lefaki
University: Aristotle University of Thessaloniki, 2021
From antiquity to
modern times, art and architecture have always consisted of two interrelated
fields. Artists communicate with the spaces in which they create their work and
they take inspiration from them, and at the same time architects are influenced
by the various spatial aspects of art. However, it has been observed that
artistic and creative activities do not always require a conventional space and
can find refuge in any spatial context with multifaceted properties and
characteristics. The fact that a space may appear to be seemingly incompatible
with the hosting of a form of art is often an advantage, as it enhances the
experience of the space and creates an intensity and a special interest in the
way in which an artistic event unfolds.
It is observed
that contemporary architecture often fails to create spaces with a particular
character capable of reigniting artistic expression. As a result, spaces that
seem to be incompatible in terms of hosting some form of art, use this
incompatibility as an advantage, as it enhances the experience, creates tension
and reinforces a particular interest. Therefore, spaces that may be unfinished
or abandoned serve as ideal backgrounds for artistic activity. A dialectical
relationship develops between these spaces and art: the architectural qualities
and the meanings with which they are charged, act as driving forces for the
birth of creative activities, while at the same the settlement of various forms
of art fills in the "gaps" and the incomplete elements of these
spaces. Ruins, abandoned buildings, industrial remains and unfinished works of
architecture contain a creative energy that triggers artists’ desire to
"inhabit" such spaces by giving them a new use and revitalizing them.
More specifically,
the present research thesis examines the revival of unfinished and abandoned
shells with the presence and action of art. In the first part, theoretical
approaches concerning the concepts of “the abandoned” and “the unfinished” in
architecture are interrogated. Furthermore, values and qualities that distinguish such spaces
as well as the characteristics that encourage their reuse in a context related
to any form of art are analyzed. In the second part of the thesis, some
examples are explored. In particular, there are examples of unfinished art and
culture spaces that remained unfinished under certain conditions, abandoned
shells that have been revived through artistic uses, as well as examples that
focus on the relationship between the art of theater and unfinished or
abandoned spaces.
The aim of this
research thesis is to explore the reasons why unfinished and abandoned spaces
emerge as attractive environments for reuse and revitalization through artistic
and creative activities. In addition, it examines the characteristics of such
interventions, by analyzing case studies and by citing their common elements.
Finally, it raises concerns about the direction of contemporary architecture in
terms of its removal from the needs and the essence of freedom that
characterizes art and creation in a general context.
