Ερευνητική εργασία: "εὖ ἐρείπειν": η
"γοητεία" της φθοράς ως παράμετρος σχεδιασμού αρχιτεκτονικών
ποιοτήτων
Φοιτητής: Δημήτριος-Γεώργιος Ρήγας
Επιβλέπουσα: Μαρία Δούση
Σχολή: ΑΠΘ, 2021
Η επιλογή του θέματος «“ ε ὖ ἐ ρ ε ί π ε ι ν ” : η “ γ ο η τ ε ί α ” τ η
ςφ θ ο ρ ά ς ω ς π α ρ ά μ ε τ ρ ο ς σ χ ε δ ι α σ μ ο ύ α ρ χ ι τ ε κ τ ο ν ι
κ ώ ν π ο ι ο τ ή τ ω ν » έγινε με
γνώμονα το γενικότερο προσωπικό ενδιαφέρον σχετικά με την επανάχρηση (ή μη)
κτιρίων τα οποία θεωρούνται “κοινωνικά νεκρά”. Σε τέτοιου είδους κτίρια υπάρχει
ένα σταθερό “καθεστώς” αχρησίας, έχοντας όμως μια εξέλιξη αρχιτεκτονική και
υλική, εξαιτίας επιπλέον του χρόνου ο οποίος επιδρά επάνω τους. Ο χρόνος δρα
σαν καταλύτης, με τις συνθήκες που επικρατούν να επιδρούν στο κτίριο
καθοριστικά και να το επηρεάζουν. Κατ’ αυτόν τον τρόπο επέρχεται η φθορά,
μετατρέποντάς το εντέλει σε ερείπιο. Έτσι, το κτίριο είτε παραμένει συνεχώς
στην κατάσταση αυτή εντείνοντας την παθολογία του έως ότου καταρρεύσει, είτε
καταλήγει να κατεδαφιστεί και να αντικατασταθεί από κάποιο νέο κτίριο, ή από
μία νέα συνθήκη αχρησίας του κενού χώρου που προκύπτει.
Τίθεται, λοιπόν, το ερώτημα για
το πώς αντιμετωπίζεται και πώς θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί η συνθήκη αυτή που
αναπόφευκτα προκύπτει, ως προς το ίδιο το κτίριο - ερείπιο, τη θέση του στον
περιβάλλοντα χώρο, καθώς και τη σχέση που αναπτύσσεται με αυτόν. Ένα ερείπιο
μπορεί να εντάσσεται σε μια οποιαδήποτε περίοδο και τυπολογία, ενώ παράλληλα το
αίτιο που οδήγησε στην ερείπωσή του δεν είναι πάντοτε απαραίτητα κατανοητό ή
προβλέψιμο. Επομένως, γίνεται επίσης μια προσπάθεια μελέτης για το κατά πόσον η
σχεδιαστική διαδικασία θα μπορούσε να προβλέψει την “ωρίμανση” και τη “γήρανσή”
του ίδιου του κτιρίου ανεξαρτήτως ιδιοκτησιακού καθεστώτος και χρήσης ή
αχρησίας του. Παράλληλα, αναζητούνται σχεδιαστικές προθέσεις, οι οποίες θα
μπορούσαν να συμβάλουν στην πραγματική “ωρίμανση” και “γήρανση” και όχι στο
“ρήμαγμα” του κτιρίου.
Το απαρέμφατο ἐ ρ ε ί π ε ι ν , το οποίο αναγράφεται
στον τίτλο της παρούσας εργασίας, αναφέρεται και αποπειράται να “μεταφέρει” την
έννοια «το να ερειπώνεις». Επομένως με την έκφραση ε ὖ ἐ ρ ε ί π ε ι ν , επιχειρείται η
επικοινωνία στον αναγνώστη της έκφρασης «το να ερειπώνεις καλά», στην
προκειμένη αναφερόμενο σε αρχιτεκτονικές δομές.
Ο όρος ε ρ ε ί π ι
ο ετυμολογικά προέρχεται από την
ίδια ρίζα του ρήματος ρίπτω “ριπ”.Συνεπώς, με μία πρώτη άμεση προσέγγιση
και ανάγνωση πρόκειται για κάτι το οποίο ρίπτεται / πέφτει / καταρρέει. Ωστόσο,
ερείπιο –τουλάχιστον για την προσέγγιση της παρούσας εργασίας– νοείται
οποιοδήποτε κτίριο το οποίο ανεγείρεται.
Η έννοια του ερειπίου επαναπροσδιορίζεται.
