Ε117.20 | Ο κάνναβος στην Αρχιτεκτονική. Ιδεολογικές, γεωμετρικές και κατασκευαστικές προεκτάσεις

Ερευνητική Εργασία: Ο κάνναβος στην Αρχιτεκτονική. Ιδεολογικές, γεωμετρικές και κατασκευαστικές προεκτάσεις

Φοιτήτριες: Λαδιανού Ουρανία, Εμμανουέλα Μάγγα

Επιβλέπων καθηγητής: Αλέξανδρος Βαζάκας

Σχολή: Πολυτεχνείο Κρήτης

Ημερομηνία: Ιούλιος 2020

Περίληψη

Ο κάνναβος, με  χαρακτηριστικά το μέτρο, την αναλογία και την κλίμακα, θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα σχεδιαστικά-οργανωτικά εργαλεία που καθόρισαν την αρχιτεκτονική και την πολεοδομία , από την αρχαιότητα έως και σήμερα. Παρόλα αυτά, η έννοια του καννάβου έχει λανθασμένα περιοριστεί σε ερμηνείες που τη συνδέουν με την αυστηρότητα και την μονοτονία. Σκοπός της ερευνητικής εργασίας είναι η διερεύνηση των ιδεολογικών, γεωμετρικών και κατασκευαστικών προεκτάσεων του καννάβου μέσα από παραδείγματα-σταθμούς στην ιστορία της αρχιτεκτονικής, τόσο χρονικά όσο και βάσει κλίμακας. Αντικείμενο της εργασίας αποτελούν αρχιτεκτονικά και πολεοδομικά έργα που σχεδιάστηκαν περισσότερο ή λιγότερο πρόδηλα μέσω ενός καννάβου. Ένας κάνναβος ο οποίος ενώ ασκεί την επιρροή του σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της αρχιτεκτονικής, η έκφραση του μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου και λειτουργεί ως φορέας πολλαπλών νοημάτων και συμβολισμών. Κριτήριο για την επιλογή των έργων αυτών αποτέλεσε η χρήση του στη συνθετική τους διαδικασία καθώς και οι ποικίλες μορφές που μπορεί να υιοθετεί. Μέσα από την ανάλυση των παραδειγμάτων-σταθμών θα προκύψει αν τελικά οι κανόνες-περιορισμοί μιας δομικής αρχής και συγκεκριμένα του καννάβου, καταλήγουν σε επέκταση ή μη των δυνατοτήτων προσαρμογής και επομένως δυνατοτήτων έκφρασης. Η κεντρική ιδέα της δομής ενός καννάβου περιορίζει την ελευθερία ή οδηγεί τελικά στην ελευθερία;

_______________________________________________________________________________________________________________

Title: The Grid in Architecture. Ideological, Geometrical and Structural extensions

Abstract

The grid, fundamentally incorporating measurement, proportion and scale,has been considered an integral design/organisational tool in architecture and urban planning since ancient times. However, the overall concept of the grid has been falsely characterized as being limiting and monotonous in regards to its use.  The purpose of this thesis is to investigate the ideological, geometrical and constructive extensions of the architectural grid,with references to historic examples. This research paper will investigate architectural and urban planning projects which have been designed with the use of the architectural grid.The grid has significantly influenced the history of architecture; however in the modern days it is evident that it is developing an altered appearance. The reasoning behind the selection of these projects was based on their intricate process of design as well as on the versatility of their use of the grid. Does the main concept of the grid structure limit freedom or promote it?

Read More...

E116.20 | Η Τομή: Διερεύνηση της έννοιας του τόπου στα ομώνυμα έργα των Michel Foucault – Χρήστου Παπούλια,Ετεροτοπίες και Υπερτόπος

Ερευνητική Εργασία: Η Τομή: Διερεύνηση της έννοιας του τόπου στα ομώνυμα έργα των Michel Foucault – Χρήστου Παπούλια,Ετεροτοπίες και Υπερτόπος

Φοιτητής: Παναγιώτης Κοντάκος

Επιβλέπων καθηγητής: Απόστολος Πάνος

Σχολή: Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων,  Πολυτεχνική Σχολή, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών

Ημερομηνία: 2019-2020

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Συχνά, η νεωτερικότητα χαρακτηρίζεται ως συνείδηση της ασυνέχειας. Αυτή η ρήξη (πρώτη ερμηνεία του τίτλου) με το συνεχές του χρόνου, αποτέλεσε τη βάση για μια ενδελεχή παρατήρηση του παρόντος(Charles Baudelaire), που με την σειρά της αποτελεί ικανή συνθήκη μετασχηματισμού, ενός τρόπου σκέψης, μιας μεθόδου, των εργαλείων και των μηχανισμών του λόγου (discours), όπου λόγος είναι το πλαίσιο του διανοητού – της συνείδησης, ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τα πράγματα (Foucault). Ο μοντερνισμός αυτοπροσδιορίζεται  ως επίπονη επεξεργασία του παρόντος, που δεν σχετίζεται με την ανακάλυψη μιας κρυμμένης αλήθειας, ως απόρροια ενός ιστορικού γίγνεσθαι, αλλά με την επινόηση ή επανερμηνεία του ιδίου.

Εκκινώντας από αυτή τη στάση, η ερευνητική εργασία αντλεί από το έργο του Foucault (Οι λέξεις και τα πράγματα, Η αρχαιολογία της γνώσης), τον μηχανισμό (apparatus) σκέψης και άρα τη μεθοδολογία που αυτή θα διατρέξει για να καταλήξει στην προς διαχείριση έννοια του τόπου, και την εκδίπλωση των αρχών και των συνεπειών ενός αυτόχθονου μετασχηματισμού του ιδίου, ως έτερος και υπερ τόπος.

Πεδίο - τόπο προς διερεύνηση,θα αποτελέσει η ίδια η γραφή των υποκειμένων, (MichelFoucault-Χρήστος Παπούλιας) όπως προκύπτει από το αλληλό-παρατιθέμενο έργο τους.

Η τομή, είτε αυτή αποτελεί ερμηνευτικό εργαλείο,μέσω μιας αρχαιολογίας της γνώσης (Foucault), είτε προθετική χειρονομία χωροθεσίας (δεύτερη ερμηνεία του τίτλου) του εριχθόνειου μουσείο (Παπούλιας), αποτελεί κοινό έδαφος των δύο (τρίτη ερμηνεία του τίτλου), και θα προσεγγιστεί ως οριακή κατάσταση, ως κατώφλι προς μια ετεροτοπολογία για την συστηματική περιγραφή «διαφορετικών» χώρων, «άλλων» τόπων, με την έννοια ενός είδους αμφισβήτησης, τόσο μυθικής όσο και πραγματικής του χώρου στον οποίο ζούμε (ετεροτοπίες). Νοητικός ή και γλωσσικός τόπος, αλλά ταυτόχρονα και υλικός, τόσο η ετεροτοπική όσο και ηυπερτοπική προσέγγιση αποτελεί περισσότερο μια κίνηση, ένα πέρασμα προς το διαφορετικό, το μη κανονικό, παρά μια παγιωμένη τελεολογική κατάσταση.

Η ερευνητική εργασία φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως διάγραμμα (Deleuze), μια μηχανή που κάνει τους άλλους (τα άλλα) να μιλούν, όχι για να αναπαραστήσει αλλά για να μετασχηματίσει το ήδη αναπαριστώμενο, σαν μια υπέρθεση χαρτών ή λόγων που θα καταστήσει ορατό αυτό που είναι αόρατο, μόνο και μόνο επειδή βρίσκεται πολύ στην επιφάνεια των πραγμάτων (Foucault).

Abstract

Modernity is often characterized as a consciousness of discontinuity. This rup­ture (first interpretation of the title) with the continuum of time, formed the basis for a thorough observation of the present (Charles Baudelaire), which is a capable condi­tion of transformation, of a way of thinking, of a method, of tools and mechanisms of logos (discours). Where logos is the context of the mental, of consciousness, the way people perceive things (Foucault). Modernism is also defined as a persistent process of the present, not related to the discovery of a potential hidden narrative, but as an invention or reinterpretation of the always same.

Starting from this point, the research draws from Foucault’s vocabulary (“Les Mots et les Choses”, “L’ Archéologie du savoir”), the mechanism (apparatus) of thought and therefore the methodology it will run through, to examine the concept of topos, while hoping to reveal and unfold the principles and consequences of an indigenous transformation of what is told, both different and transcendent.

Research’s field will be the writing of the subjects themselves, M. Foucault - Chr. Papoulias, as it emerges from two different thoughts standing side by side.

The section, whether it is an interpretive tool, through an archeology of knowledge (Foucault), or intentional architecture gesture (second interpretation of the ti­tle) of the Erichthonian Museum (Papoulias), is most of all a common ground based on the subjectivity of their common space, which is the language itself (third interpreta­tion of the title), and will be approached as a borderline situation, as a threshold to a heterotopology for systematic description of “different” places, “of other spaces”, both mythical and real of the space in which we live in (heterotopias). Mental or linguis­tic, but at the same time self-referential to its materialistic nature, both heterotopic as hypertopic, the approach of the section, is more like a moving line, a passage to the different, the perverted· rather than one established teleological situation.

The research paper aspires to function as a diagram (Deleuze), a machine that makes others speak, not to represent but to transform what is already told, like a superimposition of maps or words which will make visible what is invisible, just be­cause it is very much on the surface of things (Foucault).

Read More...

Ε115.20 | Ανάδυση εγγεγραμμένων αξιών σε έναν τόπο επέμβασης: Οι συνθετικοί μετασχηματισμοί του κτήματος Ευταξία στην Ελευσίνα.

Τίτλος εργασίας / Title:

Project: Προτάσεις περιβαλλοντικής ανάπλασης του κτήματος Ευταξία στην Ελευσίνα και μελέτη νέου κτιρίου_ Μετατροπή τους σε ερευνητικό εκπαιδευτικό κέντρο αρχιτεκτονικής  / Proposals for environmental remediation of Villa Eutaxia in Eleusina and design of new building_ conversion to research-educational architecture center

Research: Ανάδυση εγγεγραμμένων αξιών σε έναν τόπο επέμβασης: Οι συνθετικοί μετασχηματισμοί του κτήματος Ευταξία στην Ελευσίνα. / The emersion of registered values in a place of intervention. The synthetic transformations of Eutaxia estate in Eleusina.

Της  Κωνσταντίνας Μπουμπουλάκη / by Constantina Bouboulaki

Project _ Research:

Περίληψη:

Αντικείμενο της παρούσας έρευνας ορίζεται η μελέτη των ανθρωπογενών επεμβάσεων, όπως αυτές πραγματοποιήθηκαν από τους αρχιτέκτονες Άρη Κωνσταντινίδη και Αλέξανδρο Βογιατζή από το 1938 έως τη δεκαετία του ΄60 καθώς και η εξέλιξη τους έως σήμερα, στο κτήμα του Λάμπρου Ευταξία στην Ελευσίνα. Η Ελευσίνα, ιερή πόλη της αρχαιότητας καθώς και η νεώτερη βιομηχανική πρωτεύουσα της Ελλάδας, αποτελεί ουσιαστικά ένα αστικό πεδίο θραυσματικής συνύπαρξης ετερόκλιτων στοιχείων, το οποίο μετουσιώνεται συνθέτοντας τα κομμάτια της για να υποδεχτεί τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης το 2021. Μέσα από την αποκατάσταση και περιβαλλοντική αναβάθμιση των υφιστάμενων κελυφών, αλλά και την προσθήκη ενός νέου κτιρίου με απόλυτο σεβασμό στο υφιστάμενο τοπίο, θα φιλοξενηθεί μια νέα χρήση, δίνοντας μια ξεκάθαρη αιτία ζωής στο μέχρι στιγμής εγκαταλελειμμένο κτήμα. Δεδομένου του γεγονότος ότι το ίδιο το κτήμα μπορεί να ιδωθεί ως ένα αφήγημα της ελληνικής αρχιτεκτονικής από τη δεκαετία του 1938 έως και σήμερα (έπειτα από τη προσθήκη του νέου κτιρίου), προτείνεται η δημιουργία ενός ερευνητικού εκπαιδευτικού κέντρου αρχιτεκτονικής, το οποίο θα λειτουργήσει στα πλαίσια του ευρύτερου πολιτισμικού πόλου πολιτιστικής κληρονομιάς που αναπτύσσεται ήδη στην Ελευσίνα. Πιο συγκεκριμένα, η μελέτη στοχεύει να αναδείξει τις περιβαλλοντικές αρχές που διέπουν τον σχεδιασμό του έργου του Άρη Κωνσταντινίδη. Η μεθοδολογία αυτή διαρθρώνεται μέσα από την μελέτη περίπτωσης της κτιριακής και λειτουργικής αναβάθμισης με περιβαλλοντικά κριτήρια, της Βίλλα Ευταξίας στην Ελευσίνα. Αποδεικνύεται ότι με τις κατάλληλες παρεμβάσεις ανενεργά κτιριακά κελύφη μπορούν να αναβιώσουν και να μετατραπούν σε ικανούς πόρους πολιτιστικής και οικονομικής ανασυγκρότησης.

Abstract

The main object of the present research is to study the anthropogenic interventions carried out by architects, Aris Konstantinidis and Alexandros Vogiatzis, from 1938 to 60’s and their evolution to the present day, of Lambros Eutaxia estate in Eleusis. Eleusis, the sacred city of antiquity as well as the newest industrial capital of Greece, is essentially a bourgeoisie of fragmented coexistence of heterogeneous elements, which is transformed by composing its pieces to welcome the title of European Capital of Culture in 2021.Through the reclamation and environmental upgrading of existing shells, the addition of a new building with full respect to the existing landscape, a new use will be accommodated, giving a clear reason for living in the hitherto abandoned estate. Given that, the estate itself can be seen as a narrative of Greek architecture from the 1930s to the present day (after the addition of the new building), it is proposed to establish a research architecture training center that will operate within the framework of the broader cultural heritage pole already under development in Eleusis. More specifically, the study aims to highlight the environmental principles that govern the design of Mars Κonstantinides' work. This methodology is structured through a case study of building and functional upgrades with environmental criteria, of Villa Eutaxia in Eleusina. It turns out that with appropriate interventions inactive building shells can revitalize and transform into capable cultural and economic reconstruction resources.

Read More...

E106.21 | Εγκατάλειψη: τέλος ή αρχή; Ο ρόλος του νομοθετικού πλαισίου στην αναβίωση εγκαταλελειμμένων οικισμών στην Ελλάδα

Ερευνητική Εργασία: Εγκατάλειψη: τέλος ή αρχή; Ο ρόλος του νομοθετικού πλαισίου στην αναβίωση εγκαταλελειμμένων οικισμών στην Ελλάδα

Φοιτήτρια: Αριστέα-Ευαγγελία Κουκουνούρη

Επιβλέπουσα: Κατερίνα Κοτζιά

Σχολή: Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, 2021

Περίληψη

Εάν, σε ποιο βαθμό και με ποιον τρόπο η υπάρχουσα νομοθεσία σχετικά με τον χαρακτηρισμό ενός οικισμού ως προς την σχέση του με την παράδοση συμβάλλει ή μπορεί να συμβάλει πραγματικά στην αναβίωσή του;

Ο ΟΗΕ στο πλαίσιο της πολιτικής των 17 στόχων βιώσιμης ανάπτυξης έχει θεσπίσει τον στόχο 11 «Βιώσιμες Πόλεις και Κοινότητες», ο οποίος σχετίζεται άμεσα με την αναβίωση των οικισμών και τη διαφύλαξη της υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Υπό αυτό το πρίσμα, η παρούσα εργασία επιχειρεί να εξετάσει εάν, σε ποιο βαθμό και με ποιον τρόπο η υπάρχουσα Ελληνική νομοθεσία που αφορά στον χαρακτηρισμό ενός οικισμού -ως προς τη σχέση του με την παράδοση- συμβάλλει ή μπορεί να συμβάλει πραγματικά στην αναβίωσή του. Επιχειρεί να εντοπίσει και να αναλύσει το ρόλο του νομοθετικού πλαισίου αναβίωσης των εγκαταλελειμμένων οικισμών στην Ελλάδα, το γενικότερο πλαίσιο αναβίωσης στην Ευρώπη και μέσα από την παράλληλη ανάγνωσή τους να εντοπίσει τις μεταξύ τους ανακολουθίες. Εστιάζει στο να ερευνήσει μέσα από τις νομοθεσίες, με ποιον τρόπο προσεγγίζεται η αναβίωση διαχρονικά σε σχέση με την παράδοση και τη βιωσιμότητα. Βασικό σκοπό αποτελεί η εξαγωγή συμπερασμάτων και η αναζήτηση λύσεων για τους εγκαταλελειμμένους ή ημιεγκατελειμμένους ελληνικούς παραδοσιακούς οικισμούς.

Read More...

Ε105.21 | Συνθετικές Μεταγραφές της Αστικότητας στο αρχιτεκτονικό έργο των Alvaro Siza Vieira και João Louis Carrilho da Graça

 

Ερευνητική Εργασία: Συνθετικές Μεταγραφές της Αστικότητας στο αρχιτεκτονικό έργο των Alvaro Siza Vieira και João Louis Carrilho da Graça 

Φοιτητής: Πέτρος Φούσκας 

Επιβλέπουσα: Δήμητρα Χατζησάββα 

Σχολή: Πολυτεχνείο Κρήτης, 2020 

 

 

 

 

Περίληψη 

Ο τρόπος με τον οποίο η αρχιτεκτονική ενσωματώνεται σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο αυτό το περιβάλλον ανασχηματίζεται με την αρχιτεκτονική είναι γενικά εγγενές χαρακτηριστικό της μεσογειακής αρχιτεκτονικής πράξης. Αυτή η ένταξη στην Πορτογαλία έχει επιτευχθεί με ιδιαίτερη λεπτομέρεια και ευαισθησία, από την κλίμακα της κατοικίας, μέχρι την κλίμακα του αστικού ή τοπιακού εδάφους. Ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά αυτής της διαδικασίας είναι η ενσωμάτωση αστικών παραμέτρων στην αρχιτεκτονική σύνθεση. Η αστικότητα δύσκολα μπορεί να οριστεί ώστε να μεταφέρει όλα τα νοήματα που εμπεριέχει, καθώς μεταγράφεται διαφορετικά ανάλογα με τον αρχιτέκτονα, το συγκείμενο (context) και το αρχιτεκτονικό πρόγραμμα. Σκοπός αυτής της ερευνητικής εργασίας είναι η ερμηνεία χαρακτηριστικών της αστικότητας και του τρόπου με τον οποίο αυτά μεταγράφονται συνθετικά στην αρχιτεκτονική των Πορτογάλων αρχιτεκτόνων Alvaro Siza Vieira και João Louis Carrilho da Graça. H εργασία δομείται σε τρία κεφάλαια. Στο πρώτο γίνεται μία σύντομη αναφορά στις θεωρητικές προσεγγίσεις της σύγχρονης Πορτογαλικής αρχιτεκτονικής, κυρίως μέσα από το έργο του Alvaro Siza. Έπειτα, περιγράφεται το πολιτικοκοινωνικό πλαίσιο πριν και μετά την επανάσταση του

1974 και στην συνέχεια, επιχειρείται η εμβάθυνση στα χαρακτηριστικά των δύο πόλων της Πορτογαλικής αρχιτεκτονικής, του Πόρτο και της Λισαβόνας. Το κεφάλαιο ολοκληρώνεται με αναφορά στο έργο της νέας γενιάς των Πορτογάλων αρχιτεκτόνων. Στα δύο επόμενα κεφάλαια αναλύονται τα σημαντικότερα έργα των Siza και Graça, όπου ερμηνεύεται ο τρόπος και τα εργαλεία με τα οποία μεταγράφονται χαρακτηριστικά της αστικότητας στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, σε μια συνεχή διαλεκτική σχέση με το φυσικό-πολιτιστικό-κοινωνικό πλαίσιο, την πόλη και την αρχιτεκτονική. Τέλος, θα διερευνηθούν συγκριτικά οι διαφορετικές προσεγγίσεις των δύο αρχιτεκτόνων, αλλά και της νέας γενιάς, σε σχέση με αυτή την προβληματική.

Read More...

Ε104.21 | Όψεις καθημερινών πρακτικών. Το παράδειγμα της ελληνικής πολυκατοικίας και το μπαλκόνι

Ερευνητική εργασία: Όψεις καθημερινών πρακτικών. Το παράδειγμα της ελληνικής πολυκατοικίας και το μπαλκόνι

Φοιτήτρια: Κασσιανή Γιώτη

Eπιβλέπων καθηγητής: Κωστής Πανηγύρης

Σύμβουλος: Ανθή Κοσμά 

Σχολή: Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Περίληψη

Η ελληνική πολυκατοικία αποτελεί σημαίνον για την εικόνα του αστικού ιστού. Η Αθήνα και οι υπόλοιπες πόλεις κατακλύζονται από αυτό το δομικό τύπο συλλογικής κατοίκησης. Ωστόσο, καμία δεν είναι ίδια, παρά την ομοιότητα της κατασκευής, κι αυτό οφείλεται στο τρόπο κατοίκησης του κάθε ένοικου. Πιο συγκεκριμένα, η καθημερινότητα ποικίλει από τελετουργίες και πρακτικές, που έχουν αντίκτυπο στο χώρο μέσω αντικειμένων, με αποτέλεσμα να επηρεάζουν διαρκώς τις δομές. Τώρα φανταστείτε αυτή την πολύπλοκη καθημερινότητα επί του κάθε ένοικου που κατοικεί στην πολυκατοικία. Οι δομές παίρνουν έμψυχη μορφή μέσω αυτής της κοινωνικής διάδρασης στο χώρο, με αποτέλεσμα να νοηματοδοτείται και το κτίριο από την ανθρωπότητα.

Είναι ο αστικός ιστός προσομοιωμένος στην κλίμακα της πολυκατοικίας. Πολυπλοκότητα, παράλληλες ζωές, άπειρες κινήσεις, πορείες, αδιακρισία και επικοινωνία συμπυκνωμένες στην μάζα αυτή, που φέρουν στο φως στοιχεία της σύγχρονης κοινωνίας. Είναι ένα μέσο επικοινωνίας και κατανόησης για το πυκνοδομημένο περιβάλλον, για τις αντιλήψεις που κυριαρχούν και για το μοντέλο του νέου δυτικού ανθρώπου.

Οι όψεις αποτελούν κύριο οδηγό για την προσέγγιση της πολυκατοικίας ως έμψυχη μάζα που αναδεικνύει τα ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά στη δημόσια σφαίρα, ενισχύει την σημασία του χώρου ως βιωμένο και αποπνέει νέες ερμηνείες για το αστικό τοπίο. Πρόκειται για την ανώνυμη αρχιτεκτονική των πρακτικών που μεταδίδει εικόνες του σπιτιού, μέσω των αφηγήσεων, οι οποίες φιλτράρονται στο υποσυνείδητο μας και αναγνωρίζουν τη νέα πολιτισμική κοινωνία. Μεσολαβητής αυτής της αλληλεπίδρασης αποτελεί το μπαλκόνι, το οποίο διαχειρίζεται τα «παράσιτα» της καθημερινότητας και εκβάλλει στο δημόσιο τις  ποιότητες της κατοίκησης.

Κάνουμε λόγο για μία σχέση βιωματικής εμπειρίας και δομών που ενυπάρχει και γίνεται αντιληπτή στο κοινό, μέσω των όψεων. Η ανθρώπινη συμπεριφορά -το εκλεκτικιστικό στοιχείο της εθνογραφίας στην κατασκευή.

Read More...

Ε103.21 | ΦΡΑΝΖ ΚΑΦΚΑ – ΤΟ ΚΤΙΣΜΑ. Μια φαινομενολογική και μεταδομιστική προσέγγιση

Ερευνητική εργασία: ΦΡΑΝΖ ΚΑΦΚΑ – ΤΟ ΚΤΙΣΜΑ. Μια φαινομενολογική και μεταδομιστική προσέγγιση

Φοιτήτρια: Φωτεινή-Άννα Φιαμπόλη

Επιβλέπουσα: Κυριακή Τσουκαλά

Σχολή: ΑΠΘ, 2021

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Αφορμή και αφετηρία της παρούσας εργασίας αποτελεί το διήγημα του Franz Kafka με τίτλο «Το Κτίσμα», στο οποίο ένα ζώο-πρωταγωνιστής μας περιγράφει το πως έκτισε και ζει στο κτίσμα του. Η ζωή στο κτίσμα διαταράσσεται όταν εμφανίζεται ένας ήχος άγνωστης πηγής. Μέσω της λαβυρινθώδους αφήγησης, των ατελείωτων συλλογιστικών μπρος-πίσω και την τελική λύτρωση που δεν έρχεται ποτέ, ο Κάφκα αποσταθεροποιεί και αποδομεί την έννοια του σπιτιού. Το σπίτι μπορεί ορισμένες φορές να ταυτίζεται με το καταφύγιο, αλλά δεν αποτελεί πάντα το απόλυτο καταφύγιο.

Σκοπός της έρευνας είναι η κατανόηση, η ερμηνεία και η προσέγγιση του «Κτίσματος» του Kafka με αρχιτεκτονικούς όρους. Δηλαδή, σε πρώτο επίπεδο, η αντικειμενική απόδοση των χώρων, αλλά και σε βαθύτερο επίπεδο, η σημασία τους, το νόημα τους και το πως αυτό διαφαίνεται μέσω του κειμένου. Απώτερος σκοπός είναι μέσω αυτής της αρχιτεκτονικής προσέγγισης να κατανοήσουμε καλύτερα το έργο στο σύνολό του.

Η εργασία αναπτύσσεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος , ύστερα από μια εισαγωγή αναφορικά με τη σχέση αρχιτεκτονικής και λογοτεχνίας αλλά και τη βιογραφία και τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του έργου του Κάφκα, αναλύονται τα λογοτεχνικά στοιχεία του υπό εξέταση έργου και γίνεται μια πρώτη, αντικειμενική απόδοση των χώρων που περιγράφονται σε αυτό.

Στο δεύτερο μέρος, αναλύονται έννοιες και θέματα όπως το σπίτι και η σχέση του υποκειμένου με αυτό, η φωλιά, το καταφύγιο, η σημασία του κτίζειν στην κατοίκηση, το δέσιμο με έναν τόπο, ο προσανατολισμός, το μέσα και το έξω, η βιωματική εμπειρία του χώρου και ο ρόλος του ήχου σε αυτήν κ.ά. Αυτές οι έννοιες μελετώνται υπό το πρίσμα της φαινομενολογικής σκέψης των Bachelard, Heidegger, Merleau-Ponty, Norberg-Schulz κ.ά.

Στο τρίτο μέρος, με εργαλείο την σκέψη της αποδόμησης των Derrida, Tschumi, Eisenman, Deleuze, Guattari κ.ά., αναλύονται και ερμηνεύονται οι επιπτώσεις που επιφέρει ο άγνωστος ήχος στις σχέσεις του ζώου με τους χώρους του κτίσματος, καθώς και το πως εν τέλει επέρχεται η πλήρης αντιστροφή τους.

Και τα τρία στάδια συνοδεύονται από εικονογράφηση, από μια σειρά χαρακτικών έργων, τα οποία έχουν ως σκοπό να συμπληρώσουν την ανάλυση και να αποδώσουν τους υπό εξέταση χώρους άλλοτε κυριολεκτικά, ως κατόψεις και άλλοτε μεταφορικά ως αφηρημένα διαγράμματα. Η επιλογή της χαρακτικής ως μέσου αναπαράστασης γίνεται προκειμένου να μπορέσουν οι εικονογραφήσεις αυτές να αποδώσουν όσο το δυνατόν καλύτερα την ατμόσφαιρα του «σκαψίματος» και του «λαγουμιού» που χαρακτηρίζουν το «Κτίσμα».

Read More...